BARBIE ETA BERE LEHIAKIDEAK

Barbie panpinen artean berria zen, garai hartaraino ez baitzen emakume helduaren itxurarik zuen antzekorik. Arrakasta itzela izan zuela ikusi dugu, Estatu Batuetan azkar zabaldu baitzen. Ohikoa izaten denez, lehiakideek ez zuten denbora asko iraun antzeko “kopiak” kaleratzen. Nahiz eta modeloaren imitazio asko ez diren Barbie-ren itzala izatera ere iritsi, hainbat enpresek estualdi larrian jarri izan dute Mattel urteetan zehar.

Barbie famatu egin eta gutxira irten ziren azalera bere etsai bi. Lehena, Tammy izeneko panpina zen, jostailu ideala bezala aurkeztu zena. Hitz gutxitan azalduta, Tammyk jaioberriaren itxura zuen eta emakume heldu baten arropak janzten zituen. Konbinazio surrealista honek ez zuen publikoaren atentzioa deitu eta arazo larriak izan zituen, azkenean merkatutik kentzea erabaki zen arte. Beste lehiakide bat Judy Littlechap izan zen, identitate gabeko jostailua, hartzailea liluratu ez zuena. Honek ere ez zuen asko iraun Amerikako jostailu dendatan.

80. hamarkadan, antzeko itxura zuten ehunaka panpina zeuden merkatuan, hori bai, batek berak ere ez zuen Barbie-ren arrakasta izan, ezta erdia ere. Baina 1986. Urtean, lehen lehiakide serioa agertu zen, orain arte egindako lorpenak kolokan jarri zituena. Panpina honek, Jem zuen izena. Merkaturatu baino lehenago, jostailua produzituko zuen enpresak ondo baino hobeto behatu zuen garaiko gizartea (gogoratu behar da rock and roll-aren miresmena iraultza soziala nagusi zen garai hartan), eta Jem-en pertsonalitatea eta berbera aurkeztuko zuen mezua zehatz-mehatz kalkulatu, analizatu eta ebaluatu zituzten. Honez gain, izugarrizko marketin eta publizitate kanpaina jarri zen martxan, merkatuaren joeraren arabera.


Horrela jaio zen Jem, goizez Jerrica Benton, goizez haurtzaindegi batean laguntzen zuen neska zintzoa, eta gauez, bere lagunekin topo egin eta Jem and the Holograms rock taldean jotzen zuena, beti bere etsaiak ziren “The Misfits” taldearekin burrukan. Telebista programa bat, liburuak, kamisetak eta musika zintak merkaturatu ziren Jem-en izenean, eta Amerikan sentsazioa izan zen, garaiko gazteria iraultzailearen irudia zuelako. Mattel ez zen ordea besoak gurutzatuta gelditu eta azkar eman zion guzti honi erremedioa: berak ere ezaugarri berdineko Barbie-a sortu zuen eta 1987. Urtean, telebistan show-a ere ikusi zitekeen. Antza denez, neskatoek nahiago izan zuten Barbie-ren bertsio Rockero hau Jem and the Holograms baino, beraz, denbora gutxian porrot egin zuen azken honek.

Baina bere historian izan duen konpetentziarik handiena Bratz izan da, MGA enpresak 2001. Urtean kaleratu zituen lau panpina sexy eta moderno, bakoitzak bere pertsonalitate, izen eta arraza zutelarik. Mila-urte berriaz geroztik, Barbie-k krisi sakona jasan du aurkezten dituen baloreekiko oso ezberdina den gizarte baten aurrean aurkitu baitzen. Izan ere, 2005. Urtean salmentak %13 jaitsi ziren Estatu Batuetan, eta Bratz-enak ordea, asko igo, are gehiago, Barbie baino Bratz-en ale gehiago saldu ziren urte horretan bertan.

Guzti honen arrazoia, Bratz-ek zeukan estetika moderno, probokatzailea zen, arropa liluragarriak zituen, ezpain lodiak, aurpegi oso makilatua eta ukitu sentsual bat. Mattel-ek orduan jakin zuen zer sentitu zuten gainontzeko enpresek, urteetan bere aurka lehia egin zutenak.
Nahiz eta Bratz-en itxura antzekoa zuen panpina berria sortu zuen (MyScene deiturikoa), Mattel-ek ez zuen gauza handirik lortu, eta 2006. Urtean, berriz ere ken birmerkaturatu zuen (2004. Urtean, feministen presiopean, dendetatik erretiratu zen Barbie independentea izan zedin), horrela irabaziek berriz ere gora egingo zutelakoan. Baina beste porrot bat besterik ez zen izan.

Hala ere, badirudienez, Bratz panpinen sortzailea, Carter Bryant, Mattel-eko langilea zen Bratz hauek sortzeko ideia izen zuenean. Enpresa bertan landu zuen ideia, eta hau dela eta, Mattelek demanda judiziala jarri zion MGA enpresari 2008. urtean, arrazoia hau zelarik. Epaileak arrazoia eman zion eta ondorioz, Bratz panpina merkatutik kendu behar izan zen urte berean. Ehun milioiko isuna ere ordaindu behar izan zion Mattel-i.

Gaur egun, Barbie-k jarraitzen du panpinen liderra izaten, baina izugarrizko erronka du datozen urte hauetan. Galdera hauxe da, iraungo ahalko ditu beste 50 urte gailurrean?